Η Παγκόσμια Ημέρα Μετανάστη και επέτειος της υιοθέτησης της Διεθνούς Συνθήκης για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων των Μεταναστών Εργατών και των μελών των Οικογενειών τους, βρίσκει την Ελλάδα να επιδεικνύει με αμηχανία την ταυτότητά της. Πρόσφατα υιοθετεί τον Κώδικα για τη Μετανάστευση και την Κοινωνική ένταξη με τον οποίο προσπαθεί όψιμα να οργανώσει την διοικητική διαχείριση των ανθρώπων που έρχονται ως μετανάστες στην Ελλάδα, ενοποιώντας τους 20 νόμους, τα 6 Προεδρικά Διατάγματα και τις 42 κανονιστικές πράξεις που ρύθμιζαν τις ζωές τους. Την ίδια ώρα, ο Συνήγορος του Πολίτη δέχεται με πολλαπλασιαστικούς ρυθμούς καταγγελίες για διακριτική και απάνθρωπη μεταχείριση και η Διεθνής Αμνηστία, σε πρόσφατη έκθεσή της,  υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα πρέπει να σταματήσει να μεταχειρίζεται τους παράτυπους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο ως εγκληματίες και να εγκαταλείψει τις απαράδεκτες πρακτικές κράτησης. 

Οι συγκυβερνώντες δηλώνουν, σήμερα, πλήρως ικανοποιημένοι από τον απολογισμό των προσπαθειών τους ενώ, άλλοι απερίσκεπτα φωνάζουν ότι οι λύσεις βρίσκονται στην ολοκληρωτική απαγόρευση εισόδου ή στην άνευ όρων υποδοχή μεταναστών. Άπαντες, κατ’ ουσίαν, απέχουν πολύ από το να επιτύχουν το ζητούμενο: την ομαλή κοινωνική ένταξη ανθρώπων μέσα σε ανθρώπους και την παραγωγή κοινωνικού πλούτου. 

Απέναντι στις πολιτικές που εξαντλούνται στην επίδειξη αυταρέσκειας και στη ρηχή παραγωγή συνθημάτων εσωτερικής κατανάλωσης, παραμένει απολύτως αναγκαία η ουσιαστική, υπεύθυνη και ρεαλιστική άσκηση μεταναστευτικής πολιτικής, με αποτελεσματικούς, ευέλικτους, συνεκτικούς και ταχείς διοικητικούς μηχανισμούς σε εθνικό επίπεδο και αλληλέγγυο πολιτικό σχεδιασμό σε ευρωπαϊκό. Σε αυτή την κρίσιμη συζήτηση που έχει ήδη ανοίξει στην Ευρώπη για την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου και μετανάστευσης, δεν έχουμε το περιθώριο να προσέλθουμε για ακόμη μία φορά απροετοίμαστοι και αμήχανοι.

Ζωή Αποστολοπούλου

Η συζήτηση για την ανάγκη αναμόρφωσης των θεσμών της δημοκρατίας δεν είναι καινούρια ούτε στην Αμερική ούτε στη γηραιά μας ήπειρο. Είναι, όμως, σχεδόν ανύπαρκτη στην Ελλάδα.
Όντας στην Ουάσιγκτον την προηγούμενη εβδομάδα, επιδίωξα να ακούσω από κοντά τον Larry Lessig, καθηγητή Δικαίου και Ηγεσίας στη Nομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Harvard, μία από τις πιο ηχηρές και ενδιαφέρουσες φωνές των αμερικανικών δεξαμενών σκέψης  για την ανάγκη θεσμικής αναμόρφωσης της δημοκρατίας. 
Είναι ίσως γνωστές οι θέσεις του κατά της συστημικής και συστηματικής διαφθοράς  στην αμερικανική πολιτική, όπου τα κόμματα και οι υποψήφιοι χρηματοδοτούνται ανοιχτά με μεγάλα ποσά από ιδιώτες. O Lessig  ήταν από εκείνους που υποστήριξαν με σθένος ότι η δημοκρατία φαλκιδεύεται όταν οι χρηματοδότες,  που αποδεδειγμένα επηρεάζουν τις ασκούμενες πολιτικές, αντιστοιχούν μόλις στο 1% των αμερικανών πολιτών, ότι τα πολλά χρήματα από τους λίγους είναι ένα φίλτρο  που δεν αφήνει την πραγματική βούληση των πολιτών να φτάσει στην ενεργό πολιτική ζωή και ότι η λύση για την απελευθέρωση της δημοκρατίας από τον εσωτερικό στραγγαλισμό των λίγων οικονομικά ισχυρών είναι η χρηματοδότηση των πολιτικών από τους πολλούς με μικρά ποσά, το λεγόμενο small dollar public funding. Έτσι, αποφεύγονται τουλάχιστον οι εξόφθαλμες εξαρτήσεις από τα συμφέροντα και η δημοκρατία σώζει την αντιπροσωπευτική της ιδιότητα.
Την προηγούμενη Τετάρτη τον άκουσα να επιχειρηματολογεί πειστικά και για την ανάγκη να απαλλαγεί η δημοκρατία από μία ακόμη αποφρακτική δυσλειτουργία που την απειλεί θανάσιμα. Τον τρόπο επιλογής των υποψηφίων εκπροσώπων στα Κοινοβούλια. Η δυνατότητα χρηματοδότησης της προεκλογικής εκστρατείας αφενός και οι καλές σχέσεις με κλειστούς κομματικούς μηχανισμούς αφετέρου είναι τα καλύτερα εχέγγυα μίας επιτυχούς υποψηφιότητας για μία θέση στο Κοινοβούλιο. Και τα δύο, όμως, αυτά κριτήρια τα πληρούν πολύ λίγοι και όχι αναγκαία εκείνοι που θα επέλεγε η ευρεία βάση των πολιτών να καταγραφούν στα ψηφοδέλτια ως υποψήφιοι εκπρόσωποι της λαϊκής θέλησης. Χρηματοδότες και  κομματικές ηγεσίες στραγγαλίζουν και πάλι την δημοκρατία όταν προεπιλέγουν για τους πολίτες τους μελλοντικούς εκπροσώπους τους.  Λύση;  Οι υποψηφιότητες προτείνονται από τους πολίτες για τους πολίτες.
Στην Ελλάδα, όπου οι λέξεις διαφθορά, κομματοκρατία και πελατειακό κράτος κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο - φοβάμαι πολλές φορές στερημένες από την αναγκαία συνειδητοποίηση της προβληματικής τους -, κανείς δεν τολμά να ανοίξει μία αντίστοιχη συζήτηση. Ούτε οι φιλελεύθερες ούτε οι προοδευτικές δυνάμεις. Φαίνεται πως έτσι, αντιλαμβάνονται την ελευθερία οι μεν και την πρόοδο οι δε. Είναι αρκετό να παρατηρήσει κανείς με πόση καθυστέρηση και πόση πολιτική δειλία ανοίγει αυτές τις ημέρες, σχεδόν αμήχανα, η συζήτηση για την αναθεώρηση του Ελληνικού Συντάγματος.
Την ίδια ώρα, που τα επιτελεία των παλιών κομμάτων αναζητούν ακόμη στην παραδοσιακή μικροπολιτική το κεντρικό θέμα της συζήτησης και επαγγέλλονται ανεκπλήρωτες και απροσδιόριστες αλλαγές, επιστρατεύοντας πολλές φορές τις ίδιες λύσεις που οδήγησαν στο παθογενές παρελθόν μας, κάποιοι άλλοι επιμένουν για τις θεσμικές αλλαγές, χρηματοδοτούνται με κουπόνια και υιοθετούν μία πρωτόγνωρη διαδικασία κατάρτισης των ψηφοδελτίων ανά την Ελλάδα με βάση τις προτάσεις των πολιτών για τους ικανούς συμπολίτες τους. Μήπως όσοι μετ’ επιτάσεως φωνάζουν ότι είναι υπέρμαχοι της προόδου και  μιας σύγχρονης δημοκρατίας σε αυτή τη χώρα, θα μπορούσαν να διακόψουν για λίγο, για να κοιτάξουν πρώτα γύρω τους και μετά να κοιταχτούν στον καθρέφτη; 

Ζωή Αποστολοπούλου